ضرایب فهرست بها [ انواع + نحوه اعمال ]

ضرایب فهرست بها و انواع

در ابندا به بررسی مفهوم ضرایب فهرست بها و انواع آن خواهیم پرداخت و سپس هر یک از ایم ضرایب را بررسی خواهیم کرد.

طبق ضوابط و دستورالعمل های مربوط به برآورد ضرایب فهرست بها اعدادی هستند، که به منظور جبران هزینه های ویژه بر پروژه اعمال می شوند.

بنابراین ضرایب موجود در پیمان ها در حقیقت مکمل بهای واحد مندرج در هر یک از آیتم های موجود در فهرست بها و مقادیر منضم به پیمان می باشد

بعد از این که قیمت خالص هر پیمان، برآورد شد، بر آن یک سری ضرایب (که به پیمان مربوطه بستگی دارد)، اعمال می شود که تعدادی از آنها جنبه ی کلی داشته و بقیه ی آنها به پیمانکار پیشنهاد دهنده قیمت وابسته است ؛ به این ضرایب ، ضرایب فهرست بها گفته می شود.

1 – ضریب بالاسری

اولین ضریب از ضرایب فهرست بها ، ضریب بالاسری می باشد؛ در ابتدا مفهوم هزینه های بالاسری را مورد بررسی قرار می دهیم.

هزینه های بالاسری، هزینه هایی هستند که به دلیل اشتراک ، قابلیت اختصاص به آیتم و یا ردیف مشخصی را در فهرست بها و مقادیر منضم به پیمان ندارند.

بنابراین ضریب بالاسری به جهت جبران هزینه هایی از پیمانکار است که در ردیف ها و آیتم های فهرست بها لحاظ نشده‌اند؛ در واقع پیمانکار این هزینه‌ها را پرداخت می کند و هزینه کرد خود را در غالب ضریب بالاسری از کارفرما دریافت می کند.

در واقع هزینه های بالاسری جزو مخارج پروژه است که در برگیرنده مخارج جاری و سود پیمانکار می باشد و به صورت درصدی از مخارج کار محاسبه می‌شوند.

همانطور که اشاره شد هزینه بالاسری , بین اقلام کار ، مشترک و عمومی بوده و نمی توان آن را مستقیماً به هر یک از اقلام کارها نسبت بخشید.

به صورت کلی مخارج بالاسری به دو گروه هزینه های بالاسری عمومی و هزینه های بالاسری کار تقسیم می شوند.

2 – ضریب پیمان (ضریب پیشنهادی کل)

قبل از بیان مفهوم ضریب پیمان ،  تعاریف پایه ، موجود در ماده 14 شرایط عمومی پیمان آشنا می شویم :

الف) برآورد هزینه اجرای کار :

مطابق طبق بند “الف” ماده 14 شرایط عمومی پیمان، برآورد هزینه اجرای کار، مبلغی است که به عنوان هزینه اجرای موضوع پیمان به وسیله کارفرما محاسبه و اعلام می شود.

ب) مبلغ اولیه پیمان :

مطابق بند ب ماده (14) شرایط عمومی پیمان، مبلغ اولیه پیمان، هنگام مبادله پیمان همان مبلغ درج شده در ماده 3 موافقتنامه می باشد.

با استناد به بند د ماده 4 شرایط عمومی پیمان، ضریب پیمان حاصل تقسیم مبلغ اولیه پیمان به مبلغ برآورد هزینه اجرای کار می باشد.

این ضریب در بخشنامه شماره 100/76574 مورخ 1387/08/19 (دستورالعمل نحوه ارائه پیشنهاد قیمت از سوی پیمانکاران به تفکیک فصل های فهرست بها) به عنوان ضریب پیشنهادی کل نامگذاری گردیده است.

لازم به ذکر است که اگر عدد بدست آمده برای ضریب پیشنهادی کل، کم تر از یک باشد، یعنی پیمانکار نسبت به برآورد اولیه پیمان، مینوس (MINUS) داده است ، در صورتی که پیمانکار نسبت به برآورد اولیه پیمان قیمت بیش تری دهد، پلوس (PLUS) داده است و اگر ضریب پیشنهادی پیمانکار برابر با یک باشد، قیمت پیشنهادی پیمانکار مشابه مبلغ برآورد پروژه توسط مهندس مشاور می باشد و گفته می شود پیمانکار نت (NET) داده است.

3 – ضریب فصل (ضریب پیشنهادی جزء)

ضریب پیشنهادی جزء یا ضریب فصل یکی دیگر از ضرایب فهرست بها است که از تقسیم مبلغ پیشنهادی پیمانکار برای هر فصل ( با توجه به کلیه شرایط ) به مبلغ برآورد شده توسط دستگاه اجرایی برای همان فصل ، محاسبه می شود .

در صورت استفاده از فهرست های واحد پایه، مبالغ متناظر با اقلام پایه و غیر پایه هر فصل بایستی به صورت مستقل و در جداول مربوط به دستورالعمل نحوه ارائه پیشنهاد قیمت از طرف پیمانکاران و به تفکیک فصول فهرست بها ، مندرج گردند.

می‌توان از جداول تولیدی ، ضرایب ذیل را استخراج کرد و از آن ها در صورت وضعیت های موقت و قطعی استفاده کرد.

1. ضریب فصل برای اقلام پایه

2. ضریب فصل برای اقلام غیر پایه (ستاره دار)

3. ضریب فصل برای مجموع اقلام پایه و غیر پایه

ضرایب پیشنهادی جزء در موارد ذیل ملاک محاسبه است :

• استفاده در صورت وضعیت های قطعی و موقت

• استفاده در شرایطی که نیاز به افزایش و یا کاهش مقادیر کار (حداکثر تا 25 درصد مبلغ اولیه) می باشد

4 – ضریب منطقه ای

قیمت های مندرج در فهرست بها برمبنای قیمت مصالح، خدمات و کالاها در مناطق شهری و با قابلیت دسترسی ارزان و آسان می باشد.

بدیهی است بهای تمام شده کالاها و خدمات در مناطق دورافتاده و روستاها بالاتر از مناطق شهری می باشد بنابراین ضریب ای بزرگتر از یک به نام ضریب منطقه ای ایجاد شده است که عملکرد آن جبران این هزینه اضافی در مناطق دور افتاده و روستاها می باشد.

سازمان برنامه و بودجه در بخشنامه‌ای به نام، “ضریب های منطقه ای امور پیمانکاری” مناطق جغرافیای ایران را به بخش های گوناگونی تقسیم بندی نموده است و برای هر بخش نیز یک ضریب بزرگتر از یک اختصاص داده است که با ضرب کردن این ضریب در قیمت های مندرج در فهرست بها به رقم مطلوب خواهیم رسید.

5 – ضریب ارتفاع

این ضریب در فهارس بهای تا قبل از سال 1388 موجود بود ولی پس از آن بنا به دلایلی از مجموعه ضرایب فهرست بها حذف گردید.

قیمت های مندرج در فهرست بها برای انجام کارها تا ارتفاع 3.5 در هر طبقه میباشند و در صورتیکه نیاز به انجام کار در ارتفاع بیش از این باشد بایستی بابت سختی انجام کار و هزینه های اضافی تحویل شده از ضریب ارتفاع استفاده کرد.

همچنین لازم به ذکر است که ضریب ارتفاع به تمام اقلام کار که در آن طبقه انجام شده‌اند به جز مصالح پای کار تعلق میگیرد.

6 – ضریب طبقات

ضریب طبقات را نیز در مقاله فهرست بها چیست مورد بررسی قرار دادیم ولی در این مقاله مفصل تر به آن خواهیم پرداخت.

در بخش قبل که در مورد ضریب ارتفاع صحبت کردیم ، ذکر شد که به مبلغ هر طبقه در برخی موارد نیاز است که ضریبی بیافزاییم ولی خود طبقاتی نیز ضرایبی دارند چراکه قیمت های مندرج در فهرست بها برای انجام کار در طبقات همکف و زیر همکف طراحی شده اند و در غیر این صورت بابت سختی انجام کار و افت مصالح ناشی از حمل و نقل آن بایستی ضریب طبقات قیمت های مندرج در فهرست بها اضافه شود.

در محاسبات مربوط به ضریب طبقات، توجه به نکات زیر بسیار ضروری است :

1. در صورتی که ساختمان در جهت های مختلف بیش از یک همکف داشته باشد، طبقه همکف اصلی که در نقشه های اولیه مشخص شده، ملاک محاسبه ضریب طبقات قرار می گیرد.

2. منظور از کارهای محوطه سازی، عبارت است از تمامی عملیات ساختمانی یا تاسیسات مکانیکی و برقی که در خارج از ساختمان انجام شود.

3. ضریب طبقات به تمام اقلام کار همان ساختمان، به استثنای مصالح پای کار، هر یک از ساختمان های مشمول و به طور مجزا، تعلق می گیرد و از اولین صورت وضعیت منظور می شود.

4. ضریب طبقات با چهار رقم اعشار در محاسبات در نظر گرفته می شود (گرد می شود)

7 – ضریب مصالح پای کار

یکی دیگر از ضرایب موجود در فهرست بها ، ضریب مصالح پای کار می باشد ولی قبل از بیان ضریب مصالح پای کار به بررسی مفهوم آن می پردازیم.

مصالح پای کار مصالحی هستند که برای اجرای پروژه مورد نیاز هستند ولی هنوز در پروژه مورد استفاده قرار نگرفته اند؛ از طرفی این مصالح بایستی به نحوی در کارگاه انبار شوند که قابل اندازه گیری توسط کارفرما باشد.

ضریب مصالح پای کار فقط در صورت وضعیت های موقت کاربرد دارد چراکه طبق تعریف مصالح پای کار مصالحی هستند که در پروژه استفاده نشده اند ولی در مراحل آتی استفاده خواهند شد بنابراین در صورت وضعیت قطعی که پروژه تحویل داده شده است تمامی این مصالح در پروژه مورد استفاده قرار گرفته اند و در واقع مصالح پایه کار دیگر وجود ندارد.

بنابراین در صورت وضعیت موقت مقدار مصالح پای کار مشخص شده و از طرف کارفرما میزان 70 درصد هزینه این مصالح پرداخت می‌شود.

نکته ای که در این پرداخت حائز اهمیت است اعمال ضریب 70 درصد برای بهای مصالح پای کار و پرداخت 100 درصد هزینه های حمل می باشد.

همچنین در محاسبه این هزینه ها از قبل سایر ضرایب مندرج در فهرست بها مانند ضریب منطقه ای ، بالاسری و پیشنهادی پیمانکار لحاظ شده است.

8- ضریب تجهیز و برچیدن کارگاه

قبل از بررسی ضریب تجهیز و برچیدن کارگاه می پردازیم به مفهوم این عبارت.

در برآورد هزینه اجرای کار بر اساس فهارس بها ، بایستی هزینه تجهیز و برچیدن کارگاه منطبق با پیوست چهارم فهرست بها محاسبه و لحاظ شود.

در واقع تجهیز کارگاه عبارت است از عملیات و اقداماتی که باید به صورت موقت برای دوره اجرای پروژه انجام شوند و در غیر این صورت آغاز عملیات امکان پذیر نمی باشد و همچنین برچیدن کارگاه عبارت است از جمع آوری مصالح و تاسیسات موقت احداث شده در حین پروژه به دست پیمانکار می باشد.

البته می توان گفت برچیدن کارگاه همراه با تسطیح و تمیز کردن پروژه و در برخی موارد ، بازگرداندن زمین های پروژه به حالت اولیه نیز می باشد.

برای محاسبه نرخ تجهیز و برچیدن کارگاه سه روش وجود دارد که در ذیل به آنها می پردازیم

1 – در این روش مهندس مشاور با مترور پروژه با توجه به شرایط و نیاز پروژه و همچنین روش انتخاب شده برای اجرای آن اقتصادی ترین روش را برای تجهیز و برچیدن کارگاه تعیین می نمایند.

2 – این روش مربوط به فهارس بهای تا قبل از سال ۱۳۸۸ می باشد ولی در سالهای اخیر نیز به علت سهولت در استفاده از این روش استفاده می شود.

روش کار به این صورت است که مبلغ تجهیز و برچیدن کارگاه به صورت یک آیتم در نظر گرفته می‌شود و طبق این روش هزینه تجهیز و برچیدن کارگاه به صورت مقطوع توسط مترور پیش بینی و در اسناد مناقصه قید می شود.

پرداخت این مبلغ پس از اعمال ضریب پیشنهادی پیمانکار و متناسب با پیشرفت اجرای پروژه در چندین قسط از طرف کارفرما پرداخت خواهد شد.

3 – در این روش هزینه تجهیز و برچیدن کارگاه توسط درصدی که معمولاً بین 4 تا 6 می باشد محاسبه می شود.

مترور پروژه این ضریب را در مبلغ ناخالص هزینه اجرای پروژه به صورت جداگانه ضرب نموده و مبلغ محاسبه شده را در اسناد مناقصه می نماید.

پرداخت این مبلغ نیز مانند روش دوم متناسب با پیشرفت اجرایی پروژه می باشد.

جهت اشتراک این مقاله با دوستان خود می توانید از لینک های کوتاه رو به رو استفاده نمایید : bit.ly و shorturl.at و cutt.ly و یا b2n.ir